Een zwarte Jezus

Toen ik de eerste afbeelding zag van een zwarte Jezus zorgde dat voor kortsluiting in mijn hoofd. Ik vond het intrigerend, maar ook een tikje vreemd. Ik weet nog dat ik dacht: ‘Jezus was toch niet zwart…’ 

Sallman

Ondertussen besefte ik niet dat Jezus ook niet iemand was met een lichte huid, blauwe ogen en donkerblond haar dat in golven over zijn schouders viel. Een vertrouwd beeld voor mij dat me vanaf mijn prilste jeugd is meegegeven. 

Ik denk dat velen van ons de afbeelding van de Amerikaan Warner Elias Sallman kennen. Zijn portret van Jezus werd eerst een hit in de Verenigde Staten, later ook in andere landen. Het is meer dan 500 miljoen keer gedupliceerd. Op zijn kunstwerk zien we een witte Jezus geportretteerd met blauwe ogen en donkerblond golvend haar. 

Impact

De afbeelding van Sallman verspreidde zich snel in de 20ste eeuw. Hij werd afgedrukt op prentjes en verspreid door organisaties, missionarissen en kerken. Ik las dat exemplaren van deze witte Jezus tijdens de Tweede Wereldoorlog met soldaten meegingen in de strijd. De afbeelding verscheen op potloden, boekenleggers, lampen en klokken. In de Verenigde Staten werd dit portret van een witte Jezus opgehangen in rechtszalen, politiebureaus, bibliotheken en scholen. 

Deze afbeelding van een witte Jezus met blauwe ogen en donkerblond haar heeft enorm veel impact gehad op mensen wereldwijd. Het was niet alleen een afbeelding, het werd ook gezien als een foto van Jezus. Zó zag Jezus er uit. Verrassend genoeg kwam ik dichter bij huis de afbeelding van Sallman tegen in een Eritrees Orthodoxe Kerk in Rotterdam. 

Probleem

Nu is er niks mis met een witte Jezus. Het is menselijk en begrijpelijk dat we Jezus verbinden met onze cultuur en etnische groep. Er ontstaat pas een probleem als ons beeld van Jezus ongeveer de enig mogelijke voorstelling is. Dat ontdekte ik dus toen ik voor het eerst een afbeelding van een Afro-Amerikaanse Jezus zag in een kunstmuseum. De zwarte Jezus die ik zag voelde niet als de Jezus die ik kende. 

Pas later besefte ik dat veel mensen die geen witte huidskleur hebben dit altijd ervaren bij het zien van een witte Jezus. Is dat niet een vorm van witte suprematie?

Kleurrijk pallet

Hoe Jezus er echt heeft uitgezien? In ieder geval niet wit. Gelukkig valt er tegenwoordig een kleurrijk pallet aan Jezus-afbeeldingen te ontdekken. We kunnen Jezus niet in één beeld vangen. Dat is juist de bedoeling. Jezus verbindt zich met alle mensen en culturen.

Het is verrijkend als in kunst, cultuur en kerk steeds meer beelden van Jezus opduiken. Jezusbeelden die de dominantie van de witte Jezus verdringen. 

Door de kennismaking met de veelkleurigheid van het christendom bij Goud op Zondag ervaar ik hoe inspirerend en verrassend het is om andere afbeeldingen van Jezus te leren kennen. Ontdek bijvoorbeeld de zwarte Jezus met dreadlocks. 

De ontmoeting met de wereldkerk vergroot je denkwereld. Het doet recht aan de veelkleurigheid van God en mens.

Tip: bezoek eens een internationale of interculturele kerk.